18 Şubat 2015 Çarşamba

      ZEKA KÜPÜ



!!! ÇÖZÜME GEÇMEDEN ÖNCE ÖNEMLİ NOT !!!
Yazımı ilk kez yayınladıktan sonra gelen sorulara göre yeniden gözden geçirdim ve güncelledim. En çok yapılan yanlışlara göre anlatımda da sadeleştirmeler yaptım. Çözüme geçmeden önce şu konulara dikkat etmenizi ÖNEMLE tavsiye ederim:

*          Yazıyı mutlaka satır satır ve dikkatlice okuyunuz. Ben bu kısmı biliyorum diyerek sadece göz atıp hızlıca geçmeyiniz. Çünkü satır aralarında verilen küçük bir bilgi ilerideki adımlarda kullanılıyor olabilir.
*          Yazının başındaki açıklamaları, tanıtımı mutlaka okuyunuz. Doğrudan çözüme geçmeyiniz.
*          Ne kadar iyi, sade, basit bir anlatım da olsa; siz de ne kadar iyi okuyup anlamış da olsanız ilk seferinde çözümü bulacaksınız diye bir şey yok. İlkinde küpü çözseniz dahi bir sonrakinde çözemeyebilirsiniz. Tutarlı bir çözüm için yılmadan, bıkmadan defalarca, onlarca kez daha tekrarlamak gerekir. Çünkü el ve zihin alışıp da koordine olana kadar arada sırada hataların yapılması çok normaldir. 
*          Bu yazıdaki çözüm kesin çözümdür; demem o ki, anlatılanları satır satır doğru bir şekilde takip edip uygularsanız KESİNLİKLE çözüme ulaşırsınız. Çünkü küpün çözümü tesadüfe bağlı bir şey değildir. Yazıda tarif edildiği gibi sistemli bir şekilde her zaman çözüme ulaşılabilir. 
*          Parçaların tesadüfi yerleşimine göre, bazı ara adımlara gerek kalmayabilir..
*          Ne kadar pratik yapsanız da bazen, çözüm esnasında bir yerde yapacağınız bir hata tüm seriyi bozabilir. Çözüm serisi bozulduysa sonuca ulaşmak zorlaşır. Hatalı gittiğini gördüğünüz yerde bırakın, en son düzgün adıma dönün.
*          Hala küpü çözemediyseniz bana kahretmeden önce bir kez daha deneyin. Unutmayın ki ben bu yöntemle zeka/sabır/rubik/sinir küpünü binlerce kez çözdüm. Hala da bilgisayarımın yanında bir küp bulunur ve bir şey beklerken bozup yeniden yaparım.
(Bir şey beklemek deyince aklıma geldi: Eskiden bilgisayarlar yavaş olduğundan bir programın çalışmasını beklerdik, kaynak kodun derlenmesini beklerdik... Şimdi ise en fazla sabit disk formatını bekleriz herhalde ya da bir DVD kayıt işlemini, olmadı bir Blue-RAY filmin internetten inmesini... Ben genelde bir e-posta bekliyor oluyorum...)
Neyse dönelim biz küpe; ben bu yöntemle binlerce kez çözdüm küpü demiştim; sadece ben değil bu yazımı okuyan yüzlerce kişi de, anlatılanları uygulayarak çözüme ulaştı. Sizinki olmuyorsa dikkatli bir şekilde yeniden, sabırla adım adım deneyiniz.
*          İnatla ve ısrarla hala olmuyorsa, bence küpün parçaları yerinden çıktı ve siz onları rastgele taktınız. Bu durumda küpü dağıtın, parçalarını çıkartın ve yeniden toparlayın. Daha sonra döndürüp çevirerek küpü bozup yeniden yapmayı deneyin.
*          Tarafıma gelen maillerden anladığım kadarıyla en çok  "En alt yüzeydeki ikili parçaların yönlerinin kendi eksenleri etrafında döndürülmesi" yani D2 işleminde hatalar yapılmaktadır. Bu güncelleme ile birlikte bu işlemin anlatımını düzelttim, daha  kolay anlaşılır hale getirdim. Lütfen dikkatli okuyunuz.

Küp hakkında genelde yanlış bilinenler: 



*          Genel kanının aksine küpün her parçası tamamen bağımsız olarak hareket etmez. Mesela küpün 6 adet yüzeyini oluşturan 6 rengin ortasındaki tek renkli parçalar her zaman sabittirler ve birbirlerine göre konumları da kesinlikle değişmez. Örneğin kırmızının tam karşısında mavi varsa küpü ne kadar karıştırırsanız karıştırın her zaman böyle kalacaktır. Bu önemli konuyu çözüm esnasında aklımızın bir köşesinde mutlaka tutalım.





*          Bir küp, toplam 26 adet parçadan oluşmaktadır: 8 adet üç renkli köşe parçası, 12 adet iki renkli parça ve 6 adet de sabit tek renkli parça  vardır. (Aslında tek renkli parçalar yay ve vidalar ile birbirlerine sabitlendiği için tek parça gibi de düşünülebilir).



*          Her parçanın renkleri sabittir, değişmez. Fakat parçaların birbirlerine göre olan konumları değişebilir (tek renkliler hariç) Yani bir köşe parçası eğer mavi-yeşil-turuncu ise küpte her zaman böyle bir köşe parçası var olacaktır, bu renkler ve birbirlerine göre olan konumları değişemez.



*          Küpün çözümü renk renk yapılamaz. Yani önce mavileri yapayım sonra kırmızıları sonra da beyazları yaparım diye bir yöntem olamaz. Belirli sistematik hareketlerle hepsi bir anda çözülür ya da çözüme bizim anlatacağımız yöntemdeki gibi satır satır ulaşılır.



BÖLÜM 2 [ Küpün çözümü; ilk adımlar]

Yazı dizimizin ilk bölümünde, küpü tanıttık ve küpü çözmek için kullandığımız terimleri, kullanılan işaretlerin anlamını açıkladık. Bu açıklamalardan sonra küpümüzü çözmek için harekete geçebiliriz.

A. İlk yüzeyde artı (+) oluşturmak:
Her zaman için kendimize bir favori renk seçelim. Ben hep maviyi seçerim. Ortasında mavi renk olan yüzeyi üstte kalacak şekilde hareketlere başlayalım. Üst yüzeyde yani mavi yüzeyde bir artı (+) işareti oluşturacağız. Bu artı işaretini oluştururken dikkat edilecek husus da artıyı oluşturan uçların diğer renkleri de kendi yüzeylerindeki renkle uyumlu olmalıdır.

Bu işlem için olası yerleşimler:

A1. Eğer parçaların konumu bu şekildeyse,


Yapılacak hareket resmin üzerinde de görüldüğü gibi şu şekilde olacaktır:


A2. Yukarıdakinin simetriği olacak şekilde,

Yapılacak hareket resmin üzerinde de görüldüğü gibi şu şekilde olacaktır:


A3.  Eğer parçaların konumu bu şekildeyse,

Yapılacak hareket:


A4.  Eğer parçaların konumu bu şekildeyse,

Yapılacak hareket:


Bu hareket serisi ile ilk adımımız olan üst katmanda artı (+) yapma işini tamamlamış olduk. Neticede küpümüz 
şu şekle gelmiş olmalıdır.

Üst yüzeyde artı (+) oluşturuldu






Üst yüzeyde, fotoğrafta işaretlendiği gibi bir artı (+) işaretinin oluşması yeterlidir. Diğer parçaların hangi konum ve yönde olduğunun 'şimdilik' önemi yoktur. Sizin elinizdeki küpte farklı olabilir.

B. Köşeleri yerleştirmek:
Üst katmana doğru köşeleri yerleştirirken 2 değişik olasılık vardır. Eğer farklı bir dizilimle karşılaşırsanız da aslında o da burada bahsedilen 2 olasılıktan biridir. Farklı durumlar buradaki 2 olasılıktan birine benzetilerek çözülebilir.

B1. Köşe parçasının durumu şu şekildeyse;

Yapılacak hareket serisi:


B2. Köşe parçasının durumu şu şekildeyse;
Yapılacak hareket serisi:



B3. Eğer köşe parçası altta kalmışsa önce onu yukarı çıkartmak gerekir. Örneğin sağ alt köşede kalan parçayı yukarı çıkartmak için;
Yapılacak hareket serisi:
Bu seri ile alttaki köşe yukarıya çıkartılmış olur, sonrasında aşağıdaki (B1) serisi yapılarak köşe doğru konuma yerleştirilmiş olur.


B4. Olur da köşe şu şekilde kalırsa;
Yapılacak hareket serisi:
Bu seri ile alttaki köşe yukarıya çıkartılmış olur, sonrasında aşağıdaki (B1) serisi yapılarak köşe doğru konuma yerleştirilmiş olur.


B5. Olur da köşe bu şekilde kalırsa;
Yapılacak hareket serisi:

Bu seri ile alttaki köşe yukarıya çıkartılmış olur, sonrasında aşağıdaki (B2) serisi yapılarak köşe doğru konuma yerleştirilmiş olur.


B grubundaki hareketlerden sonra üst yüzeyde köşeler de doğru konumlarına gelmiş olmalıdır. Küpümüz artık aşağıdaki gibi olacaktır.


C. İkinci satırı (orta satırı) düzenlemek:
Buraya kadar geldiğimiz elimizde yukarıdaki fotoğraftaki gibi bir küp olmalıdır. Yani seçmiş olduğumuz renge ait yüzeydeki tüm köşe ve orta parçalar doğru konumda ve doğru yönde olmalıdır.

Bu noktadan sonra ikinci satırın ikili parçalarını doğru yerlerine yerleştirmeye gelecektir sıra. Burada da iki olasılık vardır.

C1. İkili parçamız şu şekilde ise;
Yapılacak hareket serisi şu şekilde olacaktır:



C2. İkili parçamız şu şekilde ise;
Yapılacak hareket serisi şu şekilde olacaktır:

İkinci sıranın ikili parçaları da doğru yönlerde doğru konumlarına yerleştirildikten sonra küpümüzün iki satırı tamamlanmış olacaktır. Aşağıdaki fotoğraftaki gibi olmalıdır.



Üst yüzey ve ikinci sırası tamamlanmış küpümüz







BÖLÜM 3 [Son Adımlar]


2. Bölümde küpün ilk 2 satırını yapmıştık. Şimdi kalan son satırı yapacağız / çözeceğiz ve bu işi tamamlayacağız.

Bunun için bu noktada küpümüzü tepetaklak çeviriyoruz. Küpümüz şu şekilde olmalı, seçtiğimiz favori renkli yüzey altta kalmalı.


D. En alt yüzey:
Küpümüzün tamamlanmamış son yüzeyini yerleştirirken yine en başta yaptığımız gibi önce bir artı (+) yapmaya çalışacağız. Bunun için olası durumlar aşağıdaki gibi olacaktır.

D1. Genellikle 2 adet ikili parça doğru konumda olur. Bu durumda diğer ikisi kendi aralarında yer değiştirmelidir. Alt yüzeyin ikili parçalarının yer değiştirilmesi,

şu şekilde yapılır.

--- * --- ** --- *** --- **--- * ---

İkili parçaların 4ü de doğru konumda olabilir. Fakat kesinlikle 3ü ya da sadece 1i yanlış konumda olamaz. (Çok doğal değil mi?)

Son yüzeyin ikili parçaları doğru konumlarda olmasına rağmen yönleri yanlış, yani renkleri farklı tarafa bakıyor olabilir. Sorun değil, renklerini doğru yere getireceğiz. Burada da 1-3 kuralı geçerlidir. Yani  1 ya da 3 parçanın birden  renkleri yanlış olamaz. Ya 2si ya da 4ü birden yanlıştır.


D2. Parçaların doğru yönlere baktırılması şu şekilde olur. Eğer küp şu şekildeyse;


A parçasının yönünü değiştirmek için yapılacak hareket serisi şu şekilde olacaktır:

KÜPÜN bize bakan yönüne DİKKAT ediniz. Fotoğrafta solda görünen KIRMIZI yüzey, aşağıdaki hareketleri yaparken bize bakıyor olmalı.


DİKKAT --> EN ÇOK HATA YAPILAN NOKTA <-- DİKKAT

Aşağıdaki hareketler sırasında -örnek olarak yukarıdaki fotoğrafta görülen-
KIRMIZI YÜZEY bize bakmalı. Yani ortadaki kırmızı tekli parça DEĞİL !!!
Bu ikili hareket 4 defa tekrarlanır




!!! DİKKAT !!!

Toplam 8 hareket sonra A'daki ikili parça yönünü değiştirmiş olacaktır. Fakat bu işlem sırasında orta sıradaki ikililer de kendi eksenleri etrafında yönlerini değiştirir.

!!! Küpün bize bakan yönünü hiç bozmadan, yönü değiştirilecek ikili parça (örnekte B parçası); üst yüzey çevrilerek yukarıdaki fotoğraftaki A’nın yerine getirilir.

B'nin A'nın yerine getirilmesinde olası durumlar:
Bu şekilde üst satırı 1 kez sağa çevirerek;
ya da bu şekilde üst satırı 1 kez sola çevirerek;

ya da bizim örneğimizde olduğu gibi bu şekilde üst satırı 2 kez sağa (ya da 2 kez sola, farketmez) çevirerek


Küp bu durumda iken aynen A parçasının yönünü değiştirirken uyguladığımız, yukarıdaki 8li hareket serisi 
B için de tekrarlanır. 

İkinci(orta) sıradaki ikililer kendi eksenleri etrafında bir kez daha döneceğinden, yeniden başlangıçtaki doğru yönlerine gelmiş olacaktır.





---- =(0)=----
Bu adımlar sonucunda küpümüzün üst yüzeyinde bir artı (+) oluşacaktır. Köşelerin ne durumda olduğunun 'şimdilik' önemli değil, onlar sonraki iş.



--- * --- **--- *** --- **--- * ---

Bu noktadan sonra geriye işleme tabi tutulacak 4 köşe kalmış olacaktır. Çok büyük ihtimalle köşelerden en az birisi doğru konumda olacaktır.

(Değilse de önemli değil. aşağıdaki seri bir kez yapıldığında mutlaka en azından bir köşe yerine oturmuş olur.)


D3. Doğru konumda olan köşe parçası kendimize yakın sağ köşede sabit tutularak hareket serisi yapılır. Bu serinin sonunda A--> B'ye B-->C'ye C de A'ya gidecektir.

Yapılacak işlem adımları:

Bu 8 hareketlik seri köşeler doğru konumlara oturana kadar en fazla 2 defa tekrarlanır. Zaten 3 defa tekrarlandığında en başa dönülecektir.


E. Son köşelerin olduğu yerde çevrilerek yönlerinin/renklerinin oturtulması:



D grubu hareketlerden sonra köşeler doğru konuma gelmiş olmalıdır. Yönleri yani renkleri yanlış olabilir. Sorun değil, renkleri de doğru tarafa çevireceğiz.

E1. Küpümüzün aşağıdaki gibi olduğunu varsayalım. 

Uygulayacağımız hareketler serisi sonrasında sol köşeler içer doğru birer tur dönecektir.


Yukarıdaki hareketlerden sonra sol köşeler içe doğru birer kez dönmüş olur. Dolayısıyla küp, döndürülecek köşeler sol tarafta kalacak şekilde tutularak seriye başlanılmalıdır.

Köşe parçalarının durumlarına göre bu hareket serisini ikinci kez tekrarlamak gerekebilir.


....ve mutlu son. İşte ezber küpümüz ezbere hareketlerle çözülmüş oldu.